အေမရိကန္ ရဲ႕ ကိုရိုနာ ဗိုင္းရပ္ဇစ္ျမစ္ သက္ေသရိွၿပီ ဆိုတဲ့ အေပၚ တရုတ္တံု႕ျပန္

အေမရိကန္ ရဲ႕ ကိုရိုနာ ဗိုင္းရပ္ဇစ္ျမစ္ သက္ေသရိွၿပီ ဆိုတဲ့ အေပၚ တရုတ္တံု႕ျပန္

အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရး ဝန္ႀကီး ရဲ႕ ကိုရိုနာဗိုင္းရပ္ ဇစ္ျမစ္ သက္ေသရွိၿပီဆိုတာအေပၚ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးဌာန တုံ႔ျပန္ေျပာဆို…

အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရး ဝန္ႀကီး မိုက္ပြမ္ပီယို ရဲ႕ ဗိုင္းရပ္စ္ဇစ္ျမစ္ သက္ေသရွိၿပီဆိုတဲ့အေပၚ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံျခားေရး ဝန္ႀကီးဌာန ေျပာေရးဆိုခြင့္ရွိသူ ဟြာခြၽန္းရင္က အာ႐ုံလႊဲ အပုတ္ခ် ဇာတ္ၫႊန္းဟာ ဇာတ္သိမ္းအထိေပၚလႊင္ေနၿပီ ျဖစ္လို႔ ဇာတ္ၫႊန္းအတိုင္း ဆက္၍သ႐ုပ္ေဆာင္ေနတာဟာ အဓိပၸါယ္ရွိမည္ မဟုတ္ဘူးလို႔ ေမ ၆ ရက္ ပုံမွန္သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲမွာထည့္သြင္းေျပာၾကား ခဲ့တယ္လို႔ ဆင္ဟြာက ဆိုပါတယ္။

အဆိုပါသတင္းစာ ရွင္းလင္းပြဲမွာ The Wall Street Journal သတင္းေထာက္က “အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီး မိုက္ပြမ္ပီယိုက ဗိုင္းရပ္စ္ ဇစ္ျမစ္ ဝူဟန႔္ဓါတ္ခြဲခန္းမွလာျခင္းျဖစ္တဲ့ သက္ေသ အေထာက္အထားေတြရွိၿပီလို႔ ဆိုတဲ့အေပၚ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံအေနနဲ႔ ဘယ္လို တုံ႔ျပန္ေျပာၾကား လိုပါသလဲ” လို႔ေမးျမန္းခဲ့ရာ ဟြာခြၽန္းရင္က အထက္ပါ အတိုင္း တုံ႔ျပန္ေျပာၾကားခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။

“မစၥတာ မိုက္ပြမ္ပီယိုအေနနဲ႔ သက္ေသ အေထာက္အထားေတြရွိၿ ဆိုရင္ ထုတ္ျပပါ။ ကြၽန္မတို႔ ၾကည့္ရတဲ့သတင္းေတြကေတာ့ WHO သက္ဆိုင္ရာတာဝန္ရွိသူေတြရဲ႕ေျပာၾကားခ်က္အရ အေမရိကန္အေနနဲ႔ ယေန႔အထိ WHO မွာ မည္သည့္သက္ေသအေထာက္အထားမွ ထုတ္ျပျခင္းမရွိေသးဘူးဆိုတာပါပဲ။ ေနာက္ဆုံးရ သတင္းေတြအရ ‘သက္ေသရွိတယ္’ ဆိုတဲ့ ေျပာၾကားခ်က္အေပၚ အေမရိကန္အဆင့္ျမင့္အရာရွိေတြက ေလသံေျပာင္းေနျပန္ပါၿပီ ” လို႔ ၎က ဆိုပါတယ္။

ဗိုင္းရပ္စ္ဇစ္ျမစ္ဟာ အလြန္ရႈပ္ေထြးၿပီး မွတ္ခ်က္ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိေပမယ့္လည္း ႏိုင္ငံတကာအသိုက္အဝန္းရဲ႕က်ယ္က်ယ္ျပန႔္ျပန႔္တူညီထားၾကတဲ့ သေဘာထားအျမင္ဟာ အလြန္တရာေလးနက္တဲ့သိပၸံေရးရာျဖစ္ၿပီး လက္ေတြ႕နဲ႔သိပၸံကို အေထာက္အထားျပဳၿပီး သိပၸံပညာရွင္ေဆးဘက္ဆိုင္ရာကြၽမ္းက်င္ ပညာရွင္ေတြက သုေတသနျပဳရမွျဖစ္တယ္လို႔ ယူဆၾကၿပီး ၊ လက္ရွိ အေမရိကန္ႏိုင္ငံရဲ႕ နာမည္ေက်ာ္ သိပၸံပညာရွင္ ၊ ေရာဂါကာကြယ္ထိန္းခ်ဳပ္ေရးဆိုင္ရာ ကြၽမ္းက်င္ပညာရွင္ေတြအပါအဝင္ ကမာၻ႔ထိပ္တန္း သိပၸံပညာရွင္အားလုံးနီးပါးက ႏိုဗယ္ကို႐ိုနာ ဗိုင္းရပ္စ္ဟာ သဘာဝမွလာတာျဖစ္ၿပီး လူလုပ္တာ မဟုတ္ေၾကာင္းနဲ႔ ဓါတ္ခြဲခန္းကလာတယ္ဆိုတဲ့ မည္သည့္ သက္ေသအေထာက္အထားမွ် မရွိလို႕ ယူဆထားၾကၿပီးျဖစ္တယ္လို႔ ဟြာခြၽန္းရင္က ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

“ကြၽန္မ အခုရက္ပိုင္းေတြမွာ ကနဦးအေစာဆုံးေရာဂါ ကူးစက္ခံရတဲ့ သတင္းေတြကို ေတြ႕ရပါတယ္။ ဥပမာ- အေမရိကန္မွာ အေစာဆုံးကူးစက္ခံမႈဟာ ေအာက္တိုဘာလက ျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္း၊ ျပင္သစ္မွာ ဒီဇင္ဘာလက ေရာဂါကူးစက္ခံေနရၿပီ ျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္း သတင္းေတြပါ။ WHO ေျပာေရးဆိုခြင့္ ရွိသူ Christian Lindmeier က ေရာဂါကူးစက္မႈဟာ ထိုအခ်ိန္မ်ားထက္ပင္ ေစာႏိုင္ေၾကာင္းဆိုထားၿပီး ႏိုင္ငံအသီးသီးအေနနဲ႔ ၂၀၁၉ ခုႏွစ္ ႏွစ္ကုန္ပိုင္းမွာ အမည္မသိ အဆုတ္ေရာင္ေရာဂါျဖစ္ပြားမႈေတြကို စစ္ေဆးေလ့လာဖို႔ တိုက္တြန္းထားပါတယ္။

ေမ ၅ ရက္ WHO ပုံမွန္သတင္းစာ ရွင္းလင္းပြဲမွာ WHO က်န္းမာေရး အေရးေပၚစီမံကိန္းနည္းပညာပိုင္းဆိုင္ရာ တာဝန္ခံ Maria Van Kerkhove ကလည္း လက္ရွိ ဗိုင္းရပ္စ္မ်ိဳး႐ိုးဗီဇအစီအစဥ္ ၁၅,၀၀၀ ခု ထဲမွာ ႏိုဗယ္ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ဟာ လူလုပ္တာမဟုတ္ေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားတယ္လို႔ ေျပာၾကား ခဲ့တယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ရက္မ်ားကလည္း ဝူဟန႔္ အမ်ိဳးသား ဇီဝလုံၿခဳံမႈ ဓာတ္ခြဲခန္း (NBL) ၫႊန္ၾကားေရးမႉး ယြမ္က်စ္မင္ကလည္း ႐ိုက္တာသတင္းဌာနရဲ႕ သီးသန႔္ေမးျမန္းခ်က္ကို အေသးစိတ္ျပန္လည္ေျဖၾကားၿပီးျဖစ္ပါတယ္။ မစၥတာမိုက္ပြမ္ပီယိုက သက္ေသ ရွိတယ္ဟု ထပ္ခါတလဲလဲ ေျပာၾကားေနေပမဲ့လည္း သက္ေသမျပႏိုင္ပါဘူး။ မရွိတဲ့အရာကို သူက ဘယ္လိုလို႔ သက္ေသျပႏိုင္ပါ့မလဲ။ ”ဟု ဟြာခြၽန္းရင္က ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

ထိုမတိုင္မီ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ Politico သတင္းဝဘ္ဆိုက္မွာ ရီပတ္ ဗလစ္ကန္ပါတီ အထက္လႊတ္ေတာ္ ေကာ္မတီက ပါတီအတြင္း ေ႐ြးေကာက္ပြဲမဲဆြယ္ဌာနမ်ားကို စာမ်က္ႏွာ ၅၇ မ်က္ႏွာပါ လမ္းၫႊန္စာအုပ္ျဖန႔္ေဝၿပီး ကပ္ေရာဂါအၾကပ္အတည္းကို အာ႐ုံလႊဲေျဖရွင္းဖို႔ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံကို အပုတ္ခ်တိုက္ခိုက္ရန္ တိုက္တြန္းလုပ္ေဆာင္ေန တဲ့ ဇာတ္ၫႊန္းႀကီး ေပၚလာခဲ့ၿပီး ၊ဒီလမ္းၫႊန္ဇာတ္ၫႊန္းမွာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ၏ဖုံးကြယ္မႈေၾကာင့္ ကပ္ေရာဂါ ျဖစ္ပြားရတာစတဲ့ပုတ္ခတ္တိုက္ခိုက္မယ့္အဓိက လမ္းေၾကာင္း ၃ သြယ္ ပါဝင္ၿပီး အဓိကရည္႐ြယ္ခ်က္က ကပ္ေရာဂါအေျခအေနအေၾကာင္း ဆိုရင္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံကို တိုက္ခိုက္ဖို႔ပဲျဖစ္တယ္လို႔ ဟြာခြၽန္းရင္က ဆိုပါတယ္။

“အေမရိကန္ျပည္တြင္းမွာ ဒီအာ႐ုံလႊဲအပုတ္ခ်လမ္းၫႊန္ ဇာတ္ၫႊန္းက ဇာတ္သိမ္းအထိပင္ေပၚလြင္ ေနၿပီျဖစ္တာေၾကာင့္ ဆက္လက္ သ႐ုပ္ျပသြားရင္လည္း အဓိပၸါယ္ရွိမွာမဟုတ္ပါဘူး။ ကိုယ့္ဇာတ္ၫႊန္းဇာတ္လမ္းထဲမွာ နစ္ေမ်ာမေနၾကဖို႔ ေဖ်ာင္းဖ်လိုက္ပါတယ္” ဟု သူက ဆိုပါတယ္။

“တ႐ုတ္ႏိုင္ငံဟာ အရင္ကတည္းက ကမာၻကို ဗိုင္းရပ္စ္ကူးစက္ေစ ခဲ့တဲ့ ကိစၥမ်ိဳး ျဖစ္ပြားေစခဲ့ေၾကာင္း၊ ဓါတ္ခြဲခန္း စနစ္တက် ေဆာင္႐ြက္မႈမရွိေၾကာင္း ၊ တစ္ကမာၻလုံးဟာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ ဓါတ္ခြဲခန္းလစ္ဟင္းမႈေၾကာင့္ ဗိုင္းရပ္စ္အႏၲရာယ္ကို ရင္ဆိုင္ေနရသည္မွာ ပထမဆုံးအႀကိမ္မဟုတ္ေၾကာင္း မစၥတာ မိုက္ပြမ္ပီယိုက မီဒီယာေတြ ကို ေျပာခဲ့တယ္ဆိုတဲ့ သတင္းအခ်ိဳ႕ကိုလည္း ကြၽန္မေတြ႕ရပါတယ္။ ဒါဆိုရင္ ကြၽန္မအေနနဲ႔ မစၥတာ မိုက္ပြမ္ပီယိုကို ဘယ္အခ်ိန္၊ ဘယ္ေနရာ၊ ဘယ္ဓာတ္ခြဲခန္းက ဘာအေၾကာင္းအရင္းေၾကာင့္ လစ္ဟင္းမႈျဖစ္တယ္ ဆိုတာကို တိတိက်က် ေျပာျပေစလိုပါတယ္။

ႏိုင္ငံတကာအသိုက္အဝန္းက သိထားၾကတာက အေမရိကန္ဟာ ေျမာက္ ကိုရီးယားစစ္ပြဲမွာ အဏုဇီဝလက္နက္ကို အသုံးျပဳခဲ့တယ္၊ ဗီယက္နမ္စစ္ပြဲမွာ Agent Orange ဓါတုလက္နက္ကို သုံးခဲ့တယ္ဆိုတာပါပဲ။ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀ နီးပါးကာလအတြင္း ဇီဝလက္နက္တားျမစ္ေရး သေဘာတူညီခ်က္ အေျချပစာခ်ဳပ္ေဆြးေႏြးမႈကို ျပန္လည္ စတင္ဖို႔ အေမရိကန္အေနနဲ႔ တစ္ဦးတည္း တားဆီးလ်က္ရွိပါတယ္။

၂၀၁၉ ခုႏွစ္ ဩဂုတ္မွာ အေမရိကန္ ေရာဂါကာကြယ္ေရးႏွင့္ ထိန္းခ်ဳပ္ေရးစင္တာက ဖို႔ဒ္ဒတ္ထရစ္ရွိ အေမရိကန္ၾကည္းတပ္ ကူးစက္ေရာဂါေဆးဘက္ဆိုင္ရာသုေတသနဌာနကို ပိတ္ပစ္ဖို႔ ႐ုတ္တရက္အမိန႔္ခ်မွတ္ခဲ့တယ္။ အေမရိကန္ဟာ ဆိုဗီယက္ျပည္ေထာင္စုမွ ခြဲထြက္သြားတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာလည္း ဇီဝဓာတ္ခြဲခန္းေတြ တည္ေဆာက္ထားတာနဲ႔ပတ္သတ္လို႔ အဲဒီဓာတ္ခြဲခန္းေတြရဲ႕လုပ္ေဆာင္ခ်က္၊ အသုံးျပဳပုံ၊ ေဘးကင္းလုံၿခဳံေရးဆိုင္ရာအေၾကာင္းအရာေတြကို ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုထားျခင္း မရွိပါဘူး ။ ႏိုင္ငံတကာအသိုက္အဝန္းက အေမရိကန္ကို စုံစမ္းစစ္ေဆးဖို႔ ၊တုံ႔ျပန္ေျပာၾကားဖို႔ တိုက္တြန္းထားတာေတြ ကိုလည္း ဂ႐ုျပဳမိပါတယ္။ အေမရိကန္အေနနဲ႔ တာဝန္ခံမႈရွိစြာနဲ႔ လက္ေတြ႕က်က် ေဆာင္႐ြက္သြားၿပီး ႏိုင္ငံတကာအသိုက္အဝန္းရဲ႕ စိုးရိမ္ပူပန္မႈေတြကို ေျဖရွင္းေပးဖို႔ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။ တစ္ဖက္ကလည္း တ႐ုတ္ႏိုင္ငံကို အာ႐ုံလႊဲ ေခါင္းေရွာင္ အျပစ္ပုံခ်ျခင္း ထပ္မလုပ္ဖို႔နဲ႔ လႊဲခ်ရင္လည္း ေအာင္ျမင္မွာ မဟုတ္ဘူး။” လို႔ဟြာခြၽန္းရင္က တုံ႔ျပန္ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

crd : blacker